بررسی تاثیر آموزش بر اساس مدل فرانظری بر رفتارهای تغذیه ای (دریافت درشت مغذیها و مایعات) بیماران دیالیزی بر افزایش وزن بین جلسات دیالیز

چکیده: میزان شیوع نارسایی کلیه در جهان، 242 مورد، در یک میلیون نفر است و سالانه 8 درصد به این میزان افزوده میشود. در ایران، بیش از 106000 نفر به روش همودیالیز درمان می شوند. تغذیه یک فاکتور مهم در درمان بیماران دیالیزی است. اصلاح الگوی تغذیه، یک تغییر رفتار محسوب می شود و برای تغییر رفتارهای مرتبط با سلامتی، می توان از سازه های مدل فرانظری کمک گرفت. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر آموزش بر مبنای مدل فرانظری بر الگوی تغذیه ای بیماران دیالیزی جهت تنظیم اضافه وزن بین جلسات دیالیز است.این مطالعه، کارآزمایی بالینی است که بر روی208 نفر بیمار دیالیزی مراجعه کننده به بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام گرفت. نمونه ها به روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب گردیدند و به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. پرسشنامه مشخصات دمو گرافیک، سنجش متغیرهای روانی اجتماعی و پرسشنامه یادآمد خوراک 24 ساعته، قبل از مداخله و سه ماه بعد از مداخله، توسط شرکت کنندگان تکمیل گردید. مقدار مواد غذایی دریافتی نمونه ها، با استفاده از نرم افزار food processor به صورت عددی تعیین شد. میانگین 9 جلسه اضافه وزن بین جلسات دیالیز، قبل و سه ماه بعد از مداخله اندازه گیری شد. مداخله آموزشی، ارائه سی دی و کتابچه آموزشی بود و محتوای آموزشی آنها بر اساس مدل فرانظری، طراحی شده بود. بعد از گردآوری داده ها، نتایج دو گروه، قبل و سه ماه بعد از آموزش باهم مقایسه شد. داده ها با استفاده از نرم افزار spss( نسخه 16) و آزمونهای آماری کای دو و تی مستقل، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.نتایج مطالعه نشان داد که میانگین افزایش وزن بین جلسات دیالیز (p<0.001 ) در گروه مداخله کمتر از گروه کنترل است. اختلاف معناداری بین گروه مداخله و کنترل در مرحله رفتار( p<0.001 )، تعادل تصمیم گیری ( p<0.001 ) و خودکارآمدی ( p<0.001 )،در مرحله بعد از مداخله وجود دارد. این نتایج بیانگر تاثیر معنادار آموزش بر رفتار، تصمیم گیری و خودکارآمدی بیماران است. اختلاف معنادار، در دریافت کلیه مواد معدنی به جزکلسیم وجود داردمیزان کراتینین نیز، در دو گروه قبل وبعد از مداخله، اختلاف معنادار نداشت.این مطالعه نشان داد، اجرای برنامه آموزشی بر اساس مدل فرانظری در بیماران تحت درمان با همودیالیز نگه دارنده می تواند در کاهش مشکلات بیماران در ارتباط با شاخص های آزمایشگاهی و رعایت کردن رژیم غذایی مؤثر باشد.